Trong ba ngày từ 23 đến 25 tháng 8 năm 2018, Tổ chức Động vật Châu Á (Animals Asia) phối hợp cùng Vườn thú Hà Nội tổ chức thành công đợt điều trị răng cho gấu kết hợp tập huấn cho các bác sĩ thú y tại Vườn thú Hà Nội cũng như 9 bác sĩ thú y đến từ các cơ sở nuôi giữ và chăm sóc động vật khác trên cả nước.

Đợt điều trị răng và tập huấn này có  Trung tâm Cứu hộ Linh trưởng Nguy Cấp (Ninh Bình), Trung tâm Nghiên cứu và Bảo tồn động vật hoang dã - Save Vietnam’s Wildlife (Ninh Bình, Thảo Cầm Viên Sài Gòn (Tp. Hồ Chí Minh), Công viên sinh thái Mường Thanh Safari Land (Nghệ An), Công viên Thiên đường Bảo Sơn (Hà Nội) cùng tham dự. Phụ trách hướng dẫn đợt tập huấn là Cố vấn Thú y của Animals Asia – Tiến sĩ Heather J. Bacon, Thành viên của Hiệp hội Thú y Hoàng gia Anh. Tiến sĩ Heather đã có nhiều năm kinh nghiệm làm việc với gấu tại các trung tâm cứu hộ của Animals Asia, cũng như với nhiều loài động vật có vú lớn khác trong vai trò Quản lý tại Khoa nghiên cứu Thú y, trường Đại học Edinburgh.

Trong ngày đầu tiên của đợt tập huấn, các bác sĩ thú y tham dự buổi thuyết trình lý thuyết và được giới thiệu về nhiều chủ đề thú y hữu ích bao gồm: Y tế dự phòng ở vườn thú, giám sát quá trình gây mê và chăm sóc sau khi gây mê, lập kế hoạch gây mê và kiểm tra sức khỏe, cũng như cách tiếp cận đánh giá sức khoẻ không xâm lấn.

Đây đều là những chủ đề nhận được sự quan tâm đặc biệt từ các bác sĩ thú y tham gia bởi lẽ trong quá trình chăm sóc động vật trong điều kiện nuôi nhốt (phần lớn là động vật hoang dã), sẽ có những thời điểm các bác sĩ cần gây mê con vật để thực hiện phẫu thuật hoặc tiến hành điều trị. Việc nắm chắc các kiến thức và lưu ý trong khi gây mê trên lý thuyết là bước đầu tiên cần đạt được để tiến đến quá trình thực hành thành công.

Bên cạnh đó, các bác sĩ thú y tham gia đợt tập huấn đã có cơ hội hiểu thêm về tầm quan trọng của y tế dự phòng trong công tác chăm sóc động vật, đặc biệt là động vật hoang dã trong môi trường nuôi nhốt. Một chế độ y tế dự phòng tốt sẽ không bỏ sót bất cứ yếu tố nào có thể tác động đến sức khoẻ của con vật, kể cả những yếu tố tưởng chừng như không mấy liên quan đến lĩnh vực thú y như: thiết kế chuồng nuôi, làm giàu môi trường sống, quản lý mật độ đàn động vật, v.v. Tất cả các yếu tố này đều góp phần ảnh hưởng đến các nhu cầu về mặt thể chất hoặc tinh thần của con vật và do đó sẽ tác động không nhỏ đến sức khỏe và phúc lợi của chúng. Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Nhưng việc phòng bệnh sao cho đúng cách sẽ đòi hỏi người chăm sóc, bác sĩ thú y cùng các nhà quản lý phải quan tâm đến mọi khía cạnh trong đời sống của con vật, nắm vững những kiến thức về loài mà mình đang chăm sóc, cũng như có tầm nhìn xa và một kế hoạch dài hạn.

Trong hai ngày tiếp theo, chương trình tập huấn tập trung vào việc quan sát và học hỏi trực tiếp tại hiện trường trong khi các bác sĩ và y tá thú y của Tổ chức Động vật Châu Á thực hiện gây mê và phẫu thuật răng cho hai cá thể gấu chó và gấu ngựa tại Vườn thú Hà Nội.

Các bác sĩ thú y tham gia đã có cơ hội kiến tập và thực hành một phần dưới sự hướng dẫn, quan sát và hỗ trợ của bác sĩ phẫu thuật chính Heather Bacon và các y tá thú y. Các quy tắc an toàn, các kỹ năng cơ bản nhất như tìm ven, lấy thuốc vào ống tiêm, cách theo dõi và ghi chép các thông số cơ bản của con vật như nhịp tim, nhịp thở, nhiệt độ cơ thể, v.v. đều được các bác sĩ và y tá hướng dẫn cụ thể. Ở mỗi bước trong quá trình thực hiện, các bác sĩ hoặc y tá sẽ trình bày những điểm cụ thể cần lưu ý và quan sát, cũng như giải thích các tình huống có thể xảy ra và cách xử lý, đồng thời giải đáp tại chỗ các câu hỏi, thắc mắc của các bác sĩ tham gia tập huấn nếu có thể.

Sau đợt điều trị răng này, một cá thể gấu chó đực và một cá thể gấu ngựa cái tại Vườn thú Hà Nội đã được loại bỏ những chiếc răng sâu tồn tại lâu ngày. Việc chăm sóc răng cho gấu – cũng như cho bất kỳ động vật nuôi nhốt nào khác – là vô cùng cần thiết. Động vật sống trong điều kiện nuôi nhốt thường gặp rất nhiều vấn đề về răng như nứt vỡ răng, gãy răng, sâu răng, nhiễm trùng chân răng, v.v.. do rất nhiều lý do. Một trong số đó là bởi chúng thường xuyên nhai/gặm/cắn các đồ vật cứng (VD: song sắt, bục bê tông, v.v. do môi trường sống quá nhàm chán và không có các nhân tố kích thích con vật thể hiện các hành vi tự nhiên). Những nguyên nhân khác có thể đến từ chế độ ăn thiếu cân bằng, sức khỏe và sức đề kháng kém do thiếu vận động và thường xuyên ở trong tình trạng căng thẳng, hoặc do xung đột với các cá thể khác trong đàn.

Việc loại bỏ kịp thời những chiếc răng có vấn đề không chỉ giảm đau đớn cho con vật, mà còn ngăn ngừa nhiễm trùng sâu bên trong và xuất hiện áp-xe chân răng. Khi răng bị gãy, vi khuẩn có thể dễ dàng xâm nhập vào và gây nhiễm trùng. Để lâu ngày, nhiễm trùng sẽ dần di chuyển vào xương ổ răng, gây đau đớn cho con vật và khiến tình trạng nhiễm trùng nặng hơn. Khi đó các khối áp-xe bắt đầu xuất hiện, sưng lên bên trong miệng và cuối cùng tạo thành một lỗ rò. Vi khuẩn từ đây sẽ di chuyển đi khắp cơ thể, đến các cơ quan, bộ phận khác và gây ra các vấn đề trầm trọng hơn. Tóm lại, việc kiểm tra răng nói riêng và sức khỏe nói chung theo định kỳ cho con vật là không thể thiếu để đảm bảo con vật vẫn đang khoẻ mạnh, và để phát hiện bệnh kịp thời và điều trị trước khi quá muộn.

Năm 2013, Tổ chức Động vật Châu Á và Vườn thú Hà Nội ký thỏa thuận nhằm hợp tác – chia sẻ kinh nghiệm, tài trợ phục vụ công tác bảo tồn, và quan trọng nhất là nhằm mục đích nâng cao phúc lợi động vật tại đây. Đây là lần thứ 5 Tổ chức Động vật Châu Á hợp tác cùng Vườn thú Hà Nội tổ chức thành công đợt điều trị răng cho gấu, và là lần đầu tiên kết hợp thành công việc điều trị song song tập huấn thực tế cho các bác sĩ thú y tại vườn thú và các bác sĩ thú y từ các cơ sở chăm sóc động vật khác.

BACK